IMPLEMENTASAUN KONABA EIS TITULAR NE’EBE RAI HELA ARMAS BRANKAS TUIR LEI NU 5/2017
1Sonia Gusmão Soares, 2 Julio Manuel, 3 Afonso Soares
1Lisensiadu Direitu, Universidade da Paz, Timor Leste
2Dosente Fakuldade Direitu, Universidade da Paz, Timor Leste
3Dosente Fakuldade Direitu, Universidade da Paz, Timor Leste
ABSTRATU
Timor-Leste hanesan Nasaun ida ne’ebe foin moris iha era milenium nia laran hodi fo indepedensia ba iha nia ukun an iha mundu nia matan. Tamba ne’e adopta sistema civil law sistem ne’ebe iha ninia implementasaun ne’ebe tuir prinsipiu legalidade nia laran. sistem ne’ebe iha ninia implementasaun ne’ebe tuir prinsipiu legalidade nia laran. Tamba ne’e maka sistema hotu ne’ebe maka implementasaun nasaun ida nia laran katak, laiha ema ida maka la moris tuir lei ne’ebe maka vigor iha nasaun ida nia laran. Ho razaun sira ne’e hotu maka implementasaun tenki tuir lei ne’ebe maka iha, ho ida ne’ebe iha artigu 16 konstitusaun RDTL ne’ebe hateten katak ema hotu-hotu tenki moris iha lei nia okos.
Juridiku mak buat hotu-hotu ne'ebé iha signifika legál ne'ebé governu rekoñese nu'udar validu. Estadu ida-ne'e hanesan padraun no obrigatóriu ba ema hotu iha área ne'ebé lei aplika, atu nune'e se ema ruma viola lei, sira bele hetan kastigu. Jurisdisaun ne'e nu'udar regra ne'ebé konsidera legal ka tuir lei nia haree, ninia valididade justifika, maske iha forma regulamentu, alfándega, etika no mós moral, ne'ebé forma baze ba avaliasaun. Lei hanesan kampu Juridiku (Lei) ne’ebé funsiona ba fó Argumentasaun ne’ebé konvinsente katak buat ne’ebé mak hetan esplikasaun ne’e hanesan sientifika ida ou atu atende ba padraun teoritiku.
Lei arma brancas hanesan regulamentu ida ne’ebe uja hodi kontrolu sidadaun iha teritorio timor laran tomak. Diploma ida-ne’e regula rejime jurídiku ba importasaun, produsaun, komérsiu, pose no utilizasaun arma branka. Konaba lei arma branka ne’e konaba krime ne laiha klasifikasaun, klasifikasaun so krime grave krime simples, ema ne’ebe mak komete krime ne’e laiha klasifikasaun iha nia grau de pena ne mak diferensia ,mais Lei ne’e ba sidadaun hotu-hotu la hare ba militar ou eis titulares lei ba ema hotu-hotu,ema hotu-hotu iha lei nia okos.
Liafuan Savi:Armas Brankas Ba Eis Titular